Bovenschelde (zonder getijde, tot het centrum van Gent)
📋 BESCHRIJVING
De Bovenschelde is het deel vanaf de bron tot in Gent, tot de sluis en stuw van Gentbrugge.
De rivier heeft dan al een lengte van 185 kilometer.
De Bovenschelde kent, door de sluizen te Gent, GEEN getijde.
De rivier heeft dan al een lengte van 185 kilometer.
De Bovenschelde kent, door de sluizen te Gent, GEEN getijde.
Ook op deze rivier heeft de mens heel veel invloed gehad.
Op onderstaand kaartje heb ik in het blauw zo goed als mogelijk aangeduid welke stukken nog overeenstemmen met de historische loop van de rivier de Schelde te Gent.
Alle rode gedeelten zijn volledig door de mens aangelegd.
Uiteraard zijn ook de blauwe gedeelten intensief aangepakt (verbreding, verdieping, rechtrekkingen, betoneringen, ...) maar de loop stemt nog wel min of meer overeen met de historische loop...
De blauwe stippellijn is de inmiddels gedempte en volledig verdwenen loop van de Schelde, ter plaatse merk je er niks meer van.
Op onderstaand kaartje heb ik in het blauw zo goed als mogelijk aangeduid welke stukken nog overeenstemmen met de historische loop van de rivier de Schelde te Gent.
Alle rode gedeelten zijn volledig door de mens aangelegd.
Uiteraard zijn ook de blauwe gedeelten intensief aangepakt (verbreding, verdieping, rechtrekkingen, betoneringen, ...) maar de loop stemt nog wel min of meer overeen met de historische loop...
De blauwe stippellijn is de inmiddels gedempte en volledig verdwenen loop van de Schelde, ter plaatse merk je er niks meer van.
De Bovenschelde wordt beschouwd als 1 deel.
Vanaf de bron in Frankrijk tot de sluis en stuw van Gentbrugge hebben sommige delen van de Bovenschelde om diverse redenen een andere naam gekregen.
In stroomafwaartse volgorde (op het kaartje van onder naar boven via de blauwe lijn) komen we zo de volgende namen tegen naast 'Schelde' en 'Bovenschelde':
Vanaf de bron in Frankrijk tot de sluis en stuw van Gentbrugge hebben sommige delen van de Bovenschelde om diverse redenen een andere naam gekregen.
In stroomafwaartse volgorde (op het kaartje van onder naar boven via de blauwe lijn) komen we zo de volgende namen tegen naast 'Schelde' en 'Bovenschelde':
Escaut is de Franse naam voor de Schelde.
De rivier heet zo in Frankrijk én in Wallonië, het Franstalige gedeelte van België. Door het graven van de Ringvaart en de open verbinding met de Zeeschelde ondervindt deze vroegere bedding van de Bovenschelde nu -opnieuw- getijdewerking.
Dit gedeelte hoort daardoor hydrografisch gezien voortaan bij de Zeeschelde, hoewel dit historisch gezien een stuk van de Bovenschelde is/was. De Muinkschelde of Opper-Schelde is een recht gekanaliseerd stuk van de Schelde uit de 13de-14de eeuw naar de Ketelvest toe.
De Reep of Neder-Schelde is het gedeelte van de Schelde in de Gentse binnenstad, tussen de Ketelvaart aan de Krook en de splitsing Visserij/Achtervisserij
De Achtervisserij is de -in het midden van de 18de eeuw- rechtgetrokken loop van de Bovenschelde.
|
Vanaf de sluis in Gentbrugge en verder stroomafwaarts waar de getijdewerking zichtbaar is, noemt men de waterloop de Zeeschelde.
Samenvloeiing van de Schelde en de Leie te Gent
Door de aanleg van de Ringvaart rond Gent en het daaropvolgende verdwijnen van de scheepvaart uit Gent en door geurhinder werd in de jaren 1960 besloten om het gedeelte tussen het Bisdomplein en de Nieuwbrugkaai te dempen en er parkeerruimte van te maken waardoor de samenvloeiing van Leie en Schelde naar de Ringvaart werd verlegd en in de Gentse binnenstad werd verbroken.
Aan het einde van de 20e eeuw vond men het dichtgooien van dergelijke waterwegen een fout.
Geurhinder was niet langer relevant, omdat de grote collectorwerken voor een sterke waterkwaliteitsverbetering gezorgd hebben.
Daarom heeft men in 2002 de gedempte Nederschelde heropent, de Portus Ganda-omgeving heraangelegd en zo gezorgd voor het herstel van de historische samenvloeiing van Schelde en Leie.
Een complex werk van lange adem met heel wat moeilijkheden want hiervoor dienden ondermeer drie bruggen en een sluis gebouwd te worden.
Het project is een onderdeel van het project Water in Historic City Centres.
Op 22 september 2010 werd gestart met de bouw van de Scaldissluis aan de Oude Beestenmarkt.
Deze sluis is noodzakelijk omdat het waterpeil van de Nederschelde, en de overige waterlopen in het Gentse stadscentrum, ongeveer 1,2 m hoger ligt dan het water aan de Nieuwbrugkaai en Portus Ganda.
De Scaldissluis werd opgeleverd in de zomer van 2012, waardoor het eigenlijke open graven van de Nederschelde mogelijk werd.
Aan deze sluis is er een kajakglijbaan voorzien zodat kajakkers de sluis kunnen passeren, zonder te moeten omdragen.
Aan het einde van de 20e eeuw vond men het dichtgooien van dergelijke waterwegen een fout.
Geurhinder was niet langer relevant, omdat de grote collectorwerken voor een sterke waterkwaliteitsverbetering gezorgd hebben.
Daarom heeft men in 2002 de gedempte Nederschelde heropent, de Portus Ganda-omgeving heraangelegd en zo gezorgd voor het herstel van de historische samenvloeiing van Schelde en Leie.
Een complex werk van lange adem met heel wat moeilijkheden want hiervoor dienden ondermeer drie bruggen en een sluis gebouwd te worden.
Het project is een onderdeel van het project Water in Historic City Centres.
Op 22 september 2010 werd gestart met de bouw van de Scaldissluis aan de Oude Beestenmarkt.
Deze sluis is noodzakelijk omdat het waterpeil van de Nederschelde, en de overige waterlopen in het Gentse stadscentrum, ongeveer 1,2 m hoger ligt dan het water aan de Nieuwbrugkaai en Portus Ganda.
De Scaldissluis werd opgeleverd in de zomer van 2012, waardoor het eigenlijke open graven van de Nederschelde mogelijk werd.
Aan deze sluis is er een kajakglijbaan voorzien zodat kajakkers de sluis kunnen passeren, zonder te moeten omdragen.
Maar er is iets vreemds aan deze samenvloeiing.
De Nederschelde is abnormaal klein, uiteraard als gevolg van een reeks menselijke ingrepen, maar vooral: ze verandert abrupt van richting en lijkt veeleer uit te monden in de Leie dan omgekeerd!
De hydrografie – de beschrijving van de waterlopen in een stroomstelsel – leert ons dat wanneer twee ongeveer gelijkwaardige rivieren samenvloeien, de rivier die de verdere stroomrichting bepaalt als hoofdrivier wordt beschouwd.
Het is een universeel fenomeen: het oog neemt de continuïteit van de hoofdrivier waar en beschouwt de andere dus als zijrivier.
Maar wat blijkt?
Stroomafwaarts van Gent spreekt men al meer dan duizend jaar van de Schelde.
Waarschijnlijk al veel langer: rivierennamen zijn heel oud en hebben bijna allemaal een Keltische oorsprong.
Antwerpen ligt dus niet aan de Leie...
Deze opmerkelijke contradictie met de huidige situatie aan de Portus Ganda en ook met de toestand in de enkele eeuwen daarvoor (zoals bijvoorbeeld te zien is op het schilderij uit 1534), vormt op zich al een belangrijke aanwijzing dat de natuurlijke samenvloeiing in Gent in een nog verder verleden helemaal anders was.
En tot slot ...
De mens greep in... en drastisch!
De situatie met één ‘Leie’ en één ‘Schelde’ ter hoogte van de Portus Ganda is hoe dan ook artificieel.
Ons idee van één vast punt van samenvloeien komt voort uit de door de mens geschapen mogelijkheden van waterbeheersing binnen vaste hoge verstevigde oevers en kaaimuren, in ogenschijnlijk onveranderlijke stroombeddingen.
Maar het is wel duidelijk dat rivieren dynamische fenomenen zijn die nooit vast liggen, tenzij de mens ingrijpt.
Maar ook in de geschiedenis van die menselijke ingrepen valt het niet mee om een precieze locatie van samenvloeien van Leie en Schelde aan te duiden.
Er is altijd meer dan één monding geweest.
Dat is nu eenmaal de normale gang van zaken wanneer twee min of meer aan elkaar gewaagde rivieren elkaar ontmoeten in een overstromingsvlakte.
Vanuit de complexe natuurlijke toestand heeft een lange evolutie, met als voornaamste doel het beheersen van de waterpeilen, geleid tot de huidige nagenoeg volkomen artificiële situatie.
Vandaag vloeien Leie- en Scheldewater samen, niet in Gent-centrum, maar in de Ringvaart.
Stroomrichtingen en debieten worden constant gemoduleerd via een complex samenspel van waterbeheersing met stuwen en kanalen.
Hierbij speelt het waterlopennet in het stadscentrum binnen de Ringvaart geen rol van enige betekenis meer.
We kunnen de Gentse waterlopen het best omschrijven als een wijdvertakt binnenmeer, verdeeld over twee waterpeilen.
Niets is nog wat het lijkt.
De dichter Erwin Mortier ziet het juist wanneer hij schrijft dat “de twee rivieren in onze stad niet zozeer samenvloeien, als in elkaars armen inslapen” (Godenslaap, p. 106).
De Nederschelde is abnormaal klein, uiteraard als gevolg van een reeks menselijke ingrepen, maar vooral: ze verandert abrupt van richting en lijkt veeleer uit te monden in de Leie dan omgekeerd!
De hydrografie – de beschrijving van de waterlopen in een stroomstelsel – leert ons dat wanneer twee ongeveer gelijkwaardige rivieren samenvloeien, de rivier die de verdere stroomrichting bepaalt als hoofdrivier wordt beschouwd.
Het is een universeel fenomeen: het oog neemt de continuïteit van de hoofdrivier waar en beschouwt de andere dus als zijrivier.
Maar wat blijkt?
Stroomafwaarts van Gent spreekt men al meer dan duizend jaar van de Schelde.
Waarschijnlijk al veel langer: rivierennamen zijn heel oud en hebben bijna allemaal een Keltische oorsprong.
Antwerpen ligt dus niet aan de Leie...
Deze opmerkelijke contradictie met de huidige situatie aan de Portus Ganda en ook met de toestand in de enkele eeuwen daarvoor (zoals bijvoorbeeld te zien is op het schilderij uit 1534), vormt op zich al een belangrijke aanwijzing dat de natuurlijke samenvloeiing in Gent in een nog verder verleden helemaal anders was.
En tot slot ...
De mens greep in... en drastisch!
De situatie met één ‘Leie’ en één ‘Schelde’ ter hoogte van de Portus Ganda is hoe dan ook artificieel.
Ons idee van één vast punt van samenvloeien komt voort uit de door de mens geschapen mogelijkheden van waterbeheersing binnen vaste hoge verstevigde oevers en kaaimuren, in ogenschijnlijk onveranderlijke stroombeddingen.
Maar het is wel duidelijk dat rivieren dynamische fenomenen zijn die nooit vast liggen, tenzij de mens ingrijpt.
Maar ook in de geschiedenis van die menselijke ingrepen valt het niet mee om een precieze locatie van samenvloeien van Leie en Schelde aan te duiden.
Er is altijd meer dan één monding geweest.
Dat is nu eenmaal de normale gang van zaken wanneer twee min of meer aan elkaar gewaagde rivieren elkaar ontmoeten in een overstromingsvlakte.
Vanuit de complexe natuurlijke toestand heeft een lange evolutie, met als voornaamste doel het beheersen van de waterpeilen, geleid tot de huidige nagenoeg volkomen artificiële situatie.
Vandaag vloeien Leie- en Scheldewater samen, niet in Gent-centrum, maar in de Ringvaart.
Stroomrichtingen en debieten worden constant gemoduleerd via een complex samenspel van waterbeheersing met stuwen en kanalen.
Hierbij speelt het waterlopennet in het stadscentrum binnen de Ringvaart geen rol van enige betekenis meer.
We kunnen de Gentse waterlopen het best omschrijven als een wijdvertakt binnenmeer, verdeeld over twee waterpeilen.
Niets is nog wat het lijkt.
De dichter Erwin Mortier ziet het juist wanneer hij schrijft dat “de twee rivieren in onze stad niet zozeer samenvloeien, als in elkaars armen inslapen” (Godenslaap, p. 106).
360° video op Youtube van de kajakglijbaan op de Bovenschelde, verplaats je muispijl om rond te kijken in het beeld:
Bron:
Wikipedia
Vol van water
Scheldenet
Natuurpunt Gent
Wikipedia
Vol van water
Scheldenet
Natuurpunt Gent
🚣 PEDDEL-INFO
Voor peddelaars is er in de grote beschrijving van de Bovenschelde een belangrijk onderscheid... de Bovenschelde te noorden van de Ringvaart en ten Zuiden van de Ringvaart. Ten noorden van de Ringvaart wordt de Bovenschelde enkel nog gebruikt voor pleziervaart, ten zuiden ervan is het een soms drukke verkeersas voor de scheepvaart. Vooral nadat de sluizen te Merelbeke versast hebben, komt er heel wat scheepvaart voorbij...
Peddelafstanden:
Bovenschelde (vanaf Spierekanaal tot einde Ringvaart Gent): 45,2 km
Vertakking De Pauw (Ringaart tot Keizerspoort): 6,4 km
Oude Schelde Gent (Keizerspoort tot Zeeschelde): 0,7 km
Franse Vaart: 1 km
Vertakking De Pauw (Ringaart tot Keizerspoort): 6,4 km
Oude Schelde Gent (Keizerspoort tot Zeeschelde): 0,7 km
Franse Vaart: 1 km
❌ ONERVAREN
Op grote delen van de Bovenschelde heb ik nog niet gepeddeld.
Heb jij hier in of eerder wel al eens gevaren met kajak,kano of sup?
Mail je mij dan wat meer informatie over het peddelen op de Bovenschelde?
Bedankt!
🎞️ OUDE FOTO'S
🅿️ PRAKTISCH
De Bovenschelde stroomt door een groot deel van Vlaanderen en is daarom makkelijk te bereiken via het openbaar vervoer.
Hieronder de afstanden van het treinstation tot de oever van de Bovenschelde:
Station Oudenaarde tot Scheldekaai: 1150m.
Station Eine: 315m
Station Gavere-Apser: 960m
Station Eke: 2000m
Hieronder de afstanden van het treinstation tot de oever van de Bovenschelde:
Station Oudenaarde tot Scheldekaai: 1150m.
Station Eine: 315m
Station Gavere-Apser: 960m
Station Eke: 2000m
❗️GEVAAR - PROBLEMEN ❓
- ...
Iets gevaarlijks of abnormaals opgemerkt op de Bovenschelde?
Gebruik de link hieronder en vul daarop in het mailtje alles met een icoontje nauwkeurig aan, om dit probleem te mailen naar de Vlaamse Waterweg...
Nog een tip, gebruik deze weblink om in je mailtje eenvoudig de exacte locatie mee te geven.
Klik op die website het juiste vakje aan, waar het probleem zich bevindt, en mail dan deze volledige nieuwe weblink via onderstaand sjabloon.
Gebruik de link hieronder en vul daarop in het mailtje alles met een icoontje nauwkeurig aan, om dit probleem te mailen naar de Vlaamse Waterweg...
Nog een tip, gebruik deze weblink om in je mailtje eenvoudig de exacte locatie mee te geven.
Klik op die website het juiste vakje aan, waar het probleem zich bevindt, en mail dan deze volledige nieuwe weblink via onderstaand sjabloon.
Binnen deze organisatie worden deze meldingen steeds onderzocht en indien mogelijk verholpen of ter plaatse gesignaleerd zodat alle gebruikers de waterweg veilig kunnen gebruiken.
BEDANKT! 💐
BEDANKT! 💐
Toon/verberg alle 360° graden foto's ...
Lees de disclaimer!
Contacteer me alsjeblieft als je mijn foto's wenst te gebruiken. Please contact me for using my pictures. |