Kanaal Bossuit/Kortrijk
📋 BESCHRIJVING
Het Kanaal Bossuit-Kortrijk is een kanaal het zuiden van de Belgische provincie West-Vlaanderen.
Het verbindt de Bovenschelde te Bossuit met de Leie met Kortrijk.
Het heeft een lengte van 15,2 kilometer.
Het kanaal werd vanaf 1857 gegraven door een private firma en werd in 1860 ingehuldigd.
Er werd bij de opening een banket georganiseerd in de wintertuin van het Kasteel van Bossuit.
Onder meer koning Leopold I was te gast.
Ondanks al deze inspanningen bleek het uitbaten van het kanaal verlieslatend, onder druk van de aandeelhouders werd het op 3 juni 1890 overgenomen door de Belgische Staat.
Het kanaal werd gebruikt voor de aanvoer van steenkool in de Leiestreek.
Het absolute niveauverschil tussen Bossuit en Kortrijk bedraagt slechts 1,14 meter.
Maar om de hoogteverschillen over het traject te kunnen overbruggen werden er elf sluizen gebouwd en een kanaaltunnel van 611 m lengte gegraven.
De informatie over deze bijzondere en unieke kanaaltunnel in Vlaanderen heb ik in een apart venster verderop in deze webpagina gebundeld...
De waterweg lag dus hoger dan de Leie en de Schelde zodat er pompstations nodig waren om Scheldewater in het kanaal te pompen.
Het kanaal en de sluizen lieten toe om binnenvrachtschepen met de afmetingen van spitsen (38,5 x 5,05 x 1,8 m) in te zetten.
De bruggen en sluizen van het kanaal werden op 19 oktober 1918 door de terugtrekkende Duitse troepen vernield.
Tussen 1919 en 1920 werd de schade aan het kanaal hersteld.
Omstreeks 1970 werd beslist om het kanaal toegankelijk te maken voor schepen tot 1350 ton tussen Bossuit en het industriegebied van Kortrijk.
Zeven van de elf originele sluizen werden afgebroken en vervangen door vier nieuwe sluizen in Bossuit, Moen, Zwevegem en Kortrijk van 115 x 12,5 m met een diepgang van 3,5 m boven de slagdorpels.
Bij de sluizen van Bossuit en Moen werd telkens een pompstation geplaatst voor de voeding van het kanaal.
Op ongeveer 300 meter ten noordwesten van de nieuwe sluis van Zwevegem bleef ook de oude sluis nummer 8 bewaard.
De sluis wordt niet meer gebruikt voor het schutten van schepen nadat de loop van het kanaal bij de verbreding werd verlegd.
De sluis is aan de zijde van het bovensluishoofd afgesloten.
De sluis nummer 8 is 38,70 m lang en 5,18 m breed.
De rechte kolkmuren werden in baksteenmetselwerk en een hardstenen legsteen gebouwd.
De sluishoofden werden in baksteen gebouwd met hardstenen borduur.
De houten puntdeuren klapten in gesloten positie in de rechte sluishoofden zodat de kolkmuur, sluishoofden en deuren in gesloten positie een volledig rechte wand vormden.
De deuren werden voorzien van een loopovergang met gesmede relingen.
De deuren werden bediend door horizontale heugelstangen die met een zwengel op een reductiekast werden aangedreven.
De puntdeuren zijn voorzien van glijschuiven die door een tand- en heugelsysteem werden bediend (één per vleugel).
Van Bossuit tot de grens met Kortrijk heeft het kanaal dus een gabariet van 1350 ton (klasse IV).
Dat stuk telt 3 sluizen, namelijk in Bossuit, in Moen en in Zwegem.
De doortocht van Kortrijk bevat drie sluizen die geklasseerd zijn als industrieel erfoed, met een gabariet van 300 ton.
Op het einde van het kanaal bleven in Kortrijk drie van de oude sluizen (de nummers 9, 10 en 11) bewaard ter hoogte van de Abdijkaai en de Visserskaai.
Hierdoor is de verbinding met de Leie voor schepen groter dan klasse I (spits) onmogelijk.
Hierdoor is de verbinding met de Leie voor grotere schepen dan klasse I onmogelijk.
Voor de opwaardering naar 1350 ton bevatte het kanaal ook een tunnel (souterrain) op het grondgebied van Moen.
Door instortingsgevaar was deze tunnel al jaren buiten gebruik.
Het verbindt de Bovenschelde te Bossuit met de Leie met Kortrijk.
Het heeft een lengte van 15,2 kilometer.
Het kanaal werd vanaf 1857 gegraven door een private firma en werd in 1860 ingehuldigd.
Er werd bij de opening een banket georganiseerd in de wintertuin van het Kasteel van Bossuit.
Onder meer koning Leopold I was te gast.
Ondanks al deze inspanningen bleek het uitbaten van het kanaal verlieslatend, onder druk van de aandeelhouders werd het op 3 juni 1890 overgenomen door de Belgische Staat.
Het kanaal werd gebruikt voor de aanvoer van steenkool in de Leiestreek.
Het absolute niveauverschil tussen Bossuit en Kortrijk bedraagt slechts 1,14 meter.
Maar om de hoogteverschillen over het traject te kunnen overbruggen werden er elf sluizen gebouwd en een kanaaltunnel van 611 m lengte gegraven.
De informatie over deze bijzondere en unieke kanaaltunnel in Vlaanderen heb ik in een apart venster verderop in deze webpagina gebundeld...
De waterweg lag dus hoger dan de Leie en de Schelde zodat er pompstations nodig waren om Scheldewater in het kanaal te pompen.
Het kanaal en de sluizen lieten toe om binnenvrachtschepen met de afmetingen van spitsen (38,5 x 5,05 x 1,8 m) in te zetten.
De bruggen en sluizen van het kanaal werden op 19 oktober 1918 door de terugtrekkende Duitse troepen vernield.
Tussen 1919 en 1920 werd de schade aan het kanaal hersteld.
Omstreeks 1970 werd beslist om het kanaal toegankelijk te maken voor schepen tot 1350 ton tussen Bossuit en het industriegebied van Kortrijk.
Zeven van de elf originele sluizen werden afgebroken en vervangen door vier nieuwe sluizen in Bossuit, Moen, Zwevegem en Kortrijk van 115 x 12,5 m met een diepgang van 3,5 m boven de slagdorpels.
Bij de sluizen van Bossuit en Moen werd telkens een pompstation geplaatst voor de voeding van het kanaal.
Op ongeveer 300 meter ten noordwesten van de nieuwe sluis van Zwevegem bleef ook de oude sluis nummer 8 bewaard.
De sluis wordt niet meer gebruikt voor het schutten van schepen nadat de loop van het kanaal bij de verbreding werd verlegd.
De sluis is aan de zijde van het bovensluishoofd afgesloten.
De sluis nummer 8 is 38,70 m lang en 5,18 m breed.
De rechte kolkmuren werden in baksteenmetselwerk en een hardstenen legsteen gebouwd.
De sluishoofden werden in baksteen gebouwd met hardstenen borduur.
De houten puntdeuren klapten in gesloten positie in de rechte sluishoofden zodat de kolkmuur, sluishoofden en deuren in gesloten positie een volledig rechte wand vormden.
De deuren werden voorzien van een loopovergang met gesmede relingen.
De deuren werden bediend door horizontale heugelstangen die met een zwengel op een reductiekast werden aangedreven.
De puntdeuren zijn voorzien van glijschuiven die door een tand- en heugelsysteem werden bediend (één per vleugel).
Van Bossuit tot de grens met Kortrijk heeft het kanaal dus een gabariet van 1350 ton (klasse IV).
Dat stuk telt 3 sluizen, namelijk in Bossuit, in Moen en in Zwegem.
De doortocht van Kortrijk bevat drie sluizen die geklasseerd zijn als industrieel erfoed, met een gabariet van 300 ton.
Op het einde van het kanaal bleven in Kortrijk drie van de oude sluizen (de nummers 9, 10 en 11) bewaard ter hoogte van de Abdijkaai en de Visserskaai.
Hierdoor is de verbinding met de Leie voor schepen groter dan klasse I (spits) onmogelijk.
Hierdoor is de verbinding met de Leie voor grotere schepen dan klasse I onmogelijk.
Voor de opwaardering naar 1350 ton bevatte het kanaal ook een tunnel (souterrain) op het grondgebied van Moen.
Door instortingsgevaar was deze tunnel al jaren buiten gebruik.
Het kanaal wordt vrijwel uitsluitend gevoed met Scheldewater via pompstations te Bossuit en Moen.
Via dit kanaal wordt ook Scheldewater aangevoerd naar het drinkwaterproductiecentrum te Harelbeke, waarbij het provinciaal domein De Gavers als buffer- en beluchtingsbekken fungeert.
Via dit kanaal wordt ook Scheldewater aangevoerd naar het drinkwaterproductiecentrum te Harelbeke, waarbij het provinciaal domein De Gavers als buffer- en beluchtingsbekken fungeert.
Bron:
Wikipedia
Beeldbank Kortrijk
Vol van water
Vaargids voor België uit 1997
Wikipedia
Beeldbank Kortrijk
Vol van water
Vaargids voor België uit 1997
⛰ SOUTERAIN (tunnel) VAN ZWEVEGEM-MOEN
Een intrigerend onderdeel van het kanaal Bossuit naar Kortrijk is, of beter: was, het Souterrain van Zwevegem-Moens.
Hier een apart stuk erover:
Hier een apart stuk erover:
De Souterrain was een tunnel van het kanaal van Bossuit naar Kortrijk.
Bij het ontwerp van het kanaal bleek dat de Moense heuvels op het traject een bijna onoverkomelijke hindernis vormden.
Omdat het uitgraven van het volledige kanaal op die plaats met de toen beschikbare middelen haast onbegonnen werk was, werd er besloten een tunnel te graven.
Het bouwwerk werd overbodig na de verbreding van het kanaal in 1974 en werd enige tijd later om veiligheidsredenen afgebroken.
Bij het ontwerp van het kanaal bleek dat de Moense heuvels op het traject een bijna onoverkomelijke hindernis vormden.
Omdat het uitgraven van het volledige kanaal op die plaats met de toen beschikbare middelen haast onbegonnen werk was, werd er besloten een tunnel te graven.
Het bouwwerk werd overbodig na de verbreding van het kanaal in 1974 en werd enige tijd later om veiligheidsredenen afgebroken.
Hierboven een dwarsdoorsnede van de tunnel (in de volksmond "De Souterrain") gegraven in 1857 bij de aanleg van het kanaal Bossuit-Kortrijk.
In 1857 kregen privé-investeerders de goedkeuring om een kanaal te graven tussen Bossuit en Kortrijk, dit met de bedoeling een verbinding te bekomen tussen Leie en de Bovenschelde.
Deze verbinding moest ervoor zorgen dat op een kortere en betere manier steenkool uit de Borinage naar de industrie kon gebracht worden.
Ondanks het geringe niveauverschil tussen de Schelde en de Leie, waren er wegens het reliëf toch 11 sluizen nodig.
Tevens werd er ongeveer halverwege, ter hoogte van de kamlijn, een tunnel gegraven.
Die kreeg in de volksmond algauw de naam "De Souterrain".
Deze verbinding moest ervoor zorgen dat op een kortere en betere manier steenkool uit de Borinage naar de industrie kon gebracht worden.
Ondanks het geringe niveauverschil tussen de Schelde en de Leie, waren er wegens het reliëf toch 11 sluizen nodig.
Tevens werd er ongeveer halverwege, ter hoogte van de kamlijn, een tunnel gegraven.
Die kreeg in de volksmond algauw de naam "De Souterrain".
Op de plaats van de tunnel was het niveauverschil (de kamlijn) ongeveer 19 meter ten opzichte van het laagste punt (Kortrijk).
Om de tunnel te bouwen werd er voornamelijk beroep gedaan op Waalse arbeiders waarbij onder andere 105 mijnwerkers.
Voor het geheel van de werken (Kanaal, bruggen, sluizen en de Souterrain) waren er dagelijks tot 1200 arbeiders tewerkgesteld.
Er werden 9 putten gemaakt van ongeveer 20 meter diep die daarna ondergronds met elkaar verbonden werden door het uitgraven van de aarde.
Dit op zich was al een meesterwerk met de middelen die toen ter beschikking waren.
Mechanische gereedschappen bestonden toen nog niet waardoor alles manueel uitgevoerd moest worden.
Voor het vervoer van de aarde bovengronds kon wel beroep gedaan worden op paard en kar.
De bodem bestaande uit zware kleigrond was een troef bij de aanleg.
Op twee andere plaatsen mislukte immers dergelijk project door de onstabiele gedragingen van de kleilagen in de ondergrond.
Na het graven moest de eigenlijke constructie van de tunnel nog beginnen.
Het metselwerk in tonvorm bestond uit 6.000.000 bakstenen die ter plaatse in veldovens werden gebakken.
De klei voor deze stenen werd eveneens in de omgeving ontgonnen.
De tunnel had een "halve cilindervorm", was 611 meter lang en 6 meter breed en had tussen de 2,5 à 3,5 meter vrije hoogte boven de waterlijn.
Tussen de vaarweg en de tunnelwand was er een pad aangelegd, jaagpad genaamd, om toe te laten dat het schip door de tunnel getrokken werd.
Door zijn geringe breedte gold er eenrichtingsverkeer in de tunnel.
Voor en na de tunnel was het kanaal ook al versmald, om de graafwerken te beperken.
Om de tunnel te bouwen werd er voornamelijk beroep gedaan op Waalse arbeiders waarbij onder andere 105 mijnwerkers.
Voor het geheel van de werken (Kanaal, bruggen, sluizen en de Souterrain) waren er dagelijks tot 1200 arbeiders tewerkgesteld.
Er werden 9 putten gemaakt van ongeveer 20 meter diep die daarna ondergronds met elkaar verbonden werden door het uitgraven van de aarde.
Dit op zich was al een meesterwerk met de middelen die toen ter beschikking waren.
Mechanische gereedschappen bestonden toen nog niet waardoor alles manueel uitgevoerd moest worden.
Voor het vervoer van de aarde bovengronds kon wel beroep gedaan worden op paard en kar.
De bodem bestaande uit zware kleigrond was een troef bij de aanleg.
Op twee andere plaatsen mislukte immers dergelijk project door de onstabiele gedragingen van de kleilagen in de ondergrond.
Na het graven moest de eigenlijke constructie van de tunnel nog beginnen.
Het metselwerk in tonvorm bestond uit 6.000.000 bakstenen die ter plaatse in veldovens werden gebakken.
De klei voor deze stenen werd eveneens in de omgeving ontgonnen.
De tunnel had een "halve cilindervorm", was 611 meter lang en 6 meter breed en had tussen de 2,5 à 3,5 meter vrije hoogte boven de waterlijn.
Tussen de vaarweg en de tunnelwand was er een pad aangelegd, jaagpad genaamd, om toe te laten dat het schip door de tunnel getrokken werd.
Door zijn geringe breedte gold er eenrichtingsverkeer in de tunnel.
Voor en na de tunnel was het kanaal ook al versmald, om de graafwerken te beperken.
In 1861 werd het kanaal, met dus ook de tunnel, opengesteld voor de scheepvaart.
Dit zorgde ervoor dat er de daarop volgende jaren een grote bloei was in de industrie langs het kanaal. Boven de tunnel kruiste iets later ook de spoorwegverbinding Kortrijk- Avelgem- Ronse. Volgens historicus Jacques de Launay was dit de plaats vanwaaruit de Duitse maarschalk Göring de slag om Engeland voorbereidde. De trein "Azië" stond opgesteld op de spoorlijn bij de Souterrain. Daardoor kon, er in geval van nood, gebruik gemaakt worden van de tunnel om te schuilen tegen vijandelijke bommen. Aan de Moense kant van de Souterrain was er, in latere jaren, een café met de typische naam "De Souterrain". Dit was jarenlang een trekpleister voor schippers die moesten wachten op vrije doorgang. Maar ook de uit Frankrijk overgewaaide hanengevechten trokken hier veel volk naartoe. Boven op de tunnel herstelde het landschap zich en ontstond er een bos. Het werd een uitgelezen plek voor familiale uitstappen, maar ook voor jonge verliefden, vooral met de verleidelijke tunnel in de onmiddellijke omgeving. Later begonnen er in de tunnel hier en daar verzakkingen op te treden, zelfs in die mate dat de schippers soms hun mast of zelfs hun stuurhut moesten wegnemen om doortocht te verkrijgen. Als er dan toch al eens een schip, meestal ongeladen, vastliep, moest de sluiswachter in Moen het waterpeil laten zakken tot het schip weer vrije ruimte kreeg. Nog later werd het verboden om met paarden of ossen een schip doorheen de tunnel te slepen. Het werkje moest vanaf dan "ten lijve" gebeuren. De schippersvrouw en kinderen trokken met touwen het schip vooruit terwijl de schipper het schip zo goed en zo kwaad mogelijk stuurde. Soms kregen ze daarbij de hulp van "Ketsers" die tegen vergoeding een handje hielpen. |
|
De doorvaart van de Souterrain bleef echter altijd een heikel punt.
Het kanaal zelf voldeed ook al lang niet meer aan de behoeften van de industrie en de moderne schepen. Toen in 1969 beslist werd om het kanaal te verbreden en bevaarbaar te maken voor schepen tot 1350 ton, was het lot van het bouwwerk bezegeld. De heuvel naast de Souterrain werd afgegraven en de tunnel werd vervangen door een open kanaal. Op 6 april 1973 om 17u55 werd de laatste boot door de tunnel getrokken. In eerste instantie bleef de Souterrain nog bestaan en deze werd zelfs een toeristische trekpleister. Ook de spelende jeugd vond het bouwwerk een leuke speeltuin. Instortingsgevaar en verzakkingen gaven echter de doodsteek. Eerst werd de tunnel aan weerszijden afgesloten, maar toen bleek dat deze hindernis onvoldoende was voor nieuwsgierigen, werd besloten de tunnel volledig te verwijderen. Dat de constructie stevig in elkaar stak, niettegenstaande de verloedering, werd bewezen toen de tunnel het pas begaf toen de aarde bovenop en zijdelings weggegraven werd. En zo verdween een monument in het landschap tussen Leie en Schelde. |
Bron:
Wikipedia
Wikipedia
🚣 PEDDEL-INFO
❌ ONERVAREN
Op het Kanaal Bossuit/Kortrijk heb ik nog nooit gepeddeld.
Heb jij hier in of eerder ook al gevaren met kajak,kano of sup?
En merk je dat er informatie ontbreekt of geactualiseerd moet worden?
Mail je mij dan wat extra en/of geactualiseerde informatie over het peddelen op het Kanaal Bossuit/Kortrijk?
Bedankt!
📷 FOTO'S
🎞️ OUDE FOTO'S
❗️GEVAAR - PROBLEMEN ❓
- ...
Iets gevaarlijks of abnormaals opgemerkt op het Kanaal Bossuit/Kortrijk?
Gebruik de link hieronder en vul daarop in het mailtje alles met een icoontje nauwkeurig aan, om dit probleem te mailen naar de Vlaamse Waterweg...
Nog een tip, gebruik deze weblink om in je mailtje eenvoudig de exacte locatie mee te geven.
Klik op die website het juiste vakje aan, waar het probleem zich bevindt, en mail dan deze volledige nieuwe weblink via onderstaand sjabloon.
Gebruik de link hieronder en vul daarop in het mailtje alles met een icoontje nauwkeurig aan, om dit probleem te mailen naar de Vlaamse Waterweg...
Nog een tip, gebruik deze weblink om in je mailtje eenvoudig de exacte locatie mee te geven.
Klik op die website het juiste vakje aan, waar het probleem zich bevindt, en mail dan deze volledige nieuwe weblink via onderstaand sjabloon.
Binnen deze organisatie worden deze meldingen steeds onderzocht en indien mogelijk verholpen of ter plaatse gesignaleerd zodat alle gebruikers de waterweg veilig kunnen gebruiken.
BEDANKT! 💐
BEDANKT! 💐
👨💻 LINKS
- Politieke hoogspanning rond een mogelijke toekomstige verbreding van het Kanaal Bossuit/Kortrijk (Focus-WTV)
Toon/verberg alle 360° graden foto's ...
Lees de disclaimer!
Contacteer me alsjeblieft als je mijn foto's wenst te gebruiken. Please contact me for using my pictures. |