Schipdonkkanaal
of
Kanaal van Schipdonk
of
Afleidingskanaal van de Leie
📋 BESCHRIJVING
Het Schipdonkkanaal (officieel: Afleidingskanaal van de Leie) loopt over een lengte van 56 kilometer vanaf Deinze in de provincie Oost-Vlaanderen tot in Zeebrugge in de provincie West-Vlaanderen, waar het uitmondt in de Noordzee.
Dit kanaal werd vanaf 1846 gegraven om een gedeelte van het water van de Leie stroomopwaarts van de stad Gent op te vangen en rechtstreeks af te voeren naar de Noordzee.
Hierdoor zou een halt kunnen worden toegeroepen aan de overstromingen in Gent en omgeving.
De aansluiting van het Schipdonkkanaal op de Leie werd net vóór Deinze geconstrueerd, hemelsbreed op een kleine 15 kilometer afstand van Gent.
Deze werken duurden in totaal ongeveer vijftien jaar.
Een eerste vak tussen Nevele en Schipdonk werd uitgevoerd tussen 1847 en 1848.
In het daaropvolgende jaar werd het deel tot Deinze (met de schop) uitgegraven.
In de volgende jaren groeide de idee om het oppervlaktewater opwaarts Gent rechtstreeks naar de Zee af te leiden.
Het verder uitgraven van het Afleidingskanaal richting Heist was daarmee een feit.
Het tracé liep vanaf Schipdonk tot de bestaande bedding van de Lieve in Zomergem en bleef deze volgen tot in Maldegem.
Daar werd aangesloten op het tracé van het Leopoldkanaal, waarmee het parallel zou lopen.
Het graven en afwerken van het kanaal duurde tot 1860.
Alleen al de bouw van de een sifon op de kruising van het kanaal met de Damse vaart zou vier jaar in beslag nemen.
De meeste infrastructuur (bv. sluizen) op het kanaal gaat nog terug op de oorspronkelijke bouwfase.
De werklieden die aan de vaart werkten hadden recht op een wettelijk loon van 1,25 frank per dag.
Hiervan ontvingen zij slechts 75 tot 80 centiemen.
De rest verdween in de zakken van ronselaars en ploegbazen.
De werkman uit die tijd was verplicht daar vrede mee te nemen, wou hij niet van honger sterven.
Toen op een gegeven moment de betaling aan de vele arbeiders uitbleef, brak er een staking uit.
De toenmalige Belgische regering vond er niets beter op dan een legereenheid op de stakers af te sturen:
Dit kanaal werd vanaf 1846 gegraven om een gedeelte van het water van de Leie stroomopwaarts van de stad Gent op te vangen en rechtstreeks af te voeren naar de Noordzee.
Hierdoor zou een halt kunnen worden toegeroepen aan de overstromingen in Gent en omgeving.
De aansluiting van het Schipdonkkanaal op de Leie werd net vóór Deinze geconstrueerd, hemelsbreed op een kleine 15 kilometer afstand van Gent.
Deze werken duurden in totaal ongeveer vijftien jaar.
Een eerste vak tussen Nevele en Schipdonk werd uitgevoerd tussen 1847 en 1848.
In het daaropvolgende jaar werd het deel tot Deinze (met de schop) uitgegraven.
In de volgende jaren groeide de idee om het oppervlaktewater opwaarts Gent rechtstreeks naar de Zee af te leiden.
Het verder uitgraven van het Afleidingskanaal richting Heist was daarmee een feit.
Het tracé liep vanaf Schipdonk tot de bestaande bedding van de Lieve in Zomergem en bleef deze volgen tot in Maldegem.
Daar werd aangesloten op het tracé van het Leopoldkanaal, waarmee het parallel zou lopen.
Het graven en afwerken van het kanaal duurde tot 1860.
Alleen al de bouw van de een sifon op de kruising van het kanaal met de Damse vaart zou vier jaar in beslag nemen.
De meeste infrastructuur (bv. sluizen) op het kanaal gaat nog terug op de oorspronkelijke bouwfase.
De werklieden die aan de vaart werkten hadden recht op een wettelijk loon van 1,25 frank per dag.
Hiervan ontvingen zij slechts 75 tot 80 centiemen.
De rest verdween in de zakken van ronselaars en ploegbazen.
De werkman uit die tijd was verplicht daar vrede mee te nemen, wou hij niet van honger sterven.
Toen op een gegeven moment de betaling aan de vele arbeiders uitbleef, brak er een staking uit.
De toenmalige Belgische regering vond er niets beter op dan een legereenheid op de stakers af te sturen:
De Leie speelde tot halverwege de 20e eeuw een belangrijke rol in de vlasindustrie.
Arm aan kalk en ijzer, was het water zeer geschikt voor het roten van vlas.
Deze activiteit, die zich voornamelijk rond Kortrijk concentreerde, dus stroomopwaarts van Deinze en Gent, veroorzaakte echter een enorme seizoensgebonden vervuiling (het roten gebeurde van mei tot oktober).
Het Schipdonkkanaal, in combinatie met een nieuwe stuwsluis in Astene, enkele kilometers stroomafwaarts van Deinze, kon er voor zorgen dat dit sterk vervuilde water de stad Gent niet meer zou bereiken.
De Leie werd hierdoor als het ware in twee delen opgesplitst: een zeer sterk vervuild deel vóór de sluis te Astene, en een minder vervuild deel na de sluis.
Dit verschil liet zich uiteraard ook duidelijk merken in de aanwezigheid van vis: vóór Astene leverde de Leie zo goed als niets op voor de visserij.
Vanaf 1943 werd het Leieroten door de Duitse bezetter definitief bij wet verboden, deels om het visbestand te beschermen, maar vooral om het vervoer op de Leie - van strategisch belang voor de aanvoer van materiaal voor de bouw van verdedigingswerken aan de Noord-Franse kust - heel het jaar door vlot te laten verlopen.
Ondanks deze beperkende maatregelen van de Duitse bezetter slaagden de meeste vlassers er toch in om deze periode zonder kleerscheuren door te komen.
Sommigen vergaarden tijdens de oorlog zelfs fortuin.
Even ten noorden van Merendree, vandaag een deelgemeente van Nevele, moest op het aan te leggen Schipdonkkanaal nog een probleem worden opgelost.
Op die plek moest het nieuwe kanaal het reeds bestaande kanaal Gent/Oostende ("Brugse Vaart") kruisen.
Om te vermijden dat water van het Schipdonkkanaal in het kanaal Gent-Oostende zou terechtkomen, en omdat het waterpeil van de dit kanaal een meter hoger lag , werd er een schutsluis gemaakt "Sas van Schipdonk" en werden eveneens enorme buizen aangelegd onder de Brugse vaart , zodat het vieze rootwater onder dit kanaal kon vloeien richting Noordzee.
De bouw van deze onderligger duurde vier jaar.
Dergelijke constructies paste men liever niet toe, omdat ze veel werk vragen en de neiging vertonen te verstoppen.
Arm aan kalk en ijzer, was het water zeer geschikt voor het roten van vlas.
Deze activiteit, die zich voornamelijk rond Kortrijk concentreerde, dus stroomopwaarts van Deinze en Gent, veroorzaakte echter een enorme seizoensgebonden vervuiling (het roten gebeurde van mei tot oktober).
Het Schipdonkkanaal, in combinatie met een nieuwe stuwsluis in Astene, enkele kilometers stroomafwaarts van Deinze, kon er voor zorgen dat dit sterk vervuilde water de stad Gent niet meer zou bereiken.
De Leie werd hierdoor als het ware in twee delen opgesplitst: een zeer sterk vervuild deel vóór de sluis te Astene, en een minder vervuild deel na de sluis.
Dit verschil liet zich uiteraard ook duidelijk merken in de aanwezigheid van vis: vóór Astene leverde de Leie zo goed als niets op voor de visserij.
Vanaf 1943 werd het Leieroten door de Duitse bezetter definitief bij wet verboden, deels om het visbestand te beschermen, maar vooral om het vervoer op de Leie - van strategisch belang voor de aanvoer van materiaal voor de bouw van verdedigingswerken aan de Noord-Franse kust - heel het jaar door vlot te laten verlopen.
Ondanks deze beperkende maatregelen van de Duitse bezetter slaagden de meeste vlassers er toch in om deze periode zonder kleerscheuren door te komen.
Sommigen vergaarden tijdens de oorlog zelfs fortuin.
Even ten noorden van Merendree, vandaag een deelgemeente van Nevele, moest op het aan te leggen Schipdonkkanaal nog een probleem worden opgelost.
Op die plek moest het nieuwe kanaal het reeds bestaande kanaal Gent/Oostende ("Brugse Vaart") kruisen.
Om te vermijden dat water van het Schipdonkkanaal in het kanaal Gent-Oostende zou terechtkomen, en omdat het waterpeil van de dit kanaal een meter hoger lag , werd er een schutsluis gemaakt "Sas van Schipdonk" en werden eveneens enorme buizen aangelegd onder de Brugse vaart , zodat het vieze rootwater onder dit kanaal kon vloeien richting Noordzee.
De bouw van deze onderligger duurde vier jaar.
Dergelijke constructies paste men liever niet toe, omdat ze veel werk vragen en de neiging vertonen te verstoppen.
Op het kanaa tussen Deinze en het kanaal Gent-Oostende zijn vaartuigen toegestaan van CEMT-klasse Va, met een maximale diepgang van 2,5 meter.
Tussen het kanaal Gent-Brugge en de sluis van Balgerhoeke is het kanaal enkel bevaarbaar voor vaartuigen uit de CEMT-klasse I.
Voorbij de sluis van Balgerhoeke is het kanaal niet bevaarbaar voor scheepvaart, wel kan je erop peddelen...
Er is anno 2020 nog steeds sprake van een aanpassing van het kanaal om duwvaart tot klasse Vb vanaf Deinze mogelijk te maken over het volledige kanaal tot in Zeebrugge.
Hiervoor dient het bestaande kanaal verbreed te worden.
Aanvullend moet de vrije doorvaarthoogte verhoogd te worden tot 9,2 meter.
Dit voorstel stuit echter op hevige protesten, niet alleen van mensen die in de buurt van het kanaal wonen, maar ook van zij die vrezen dat dit unieke landschap van de parallelle en kruisende kanalen zal worden aangetast.
In afwachting van de ultieme beslissing hierin wordt:
Iets stroomopwaarts te Deinze splitst het kanaal zich los van de Leie om in noordelijke richting, dwars door het centrum van Nevele, tot het Kanaal Gent-Oostende (Brugse Vaart) te lopen.
Dit kanaal is veel ouder dan het Schipdonkkanaal en omdat men het vuile water van het Schipdonkkanaal niet in het kanaal Gent-Brugge wilde hebben, werd er een keersluis en een sifon gebouwd zodat het water van het afleidingskanaal onder het andere door kon lopen.
Het "Goed van Schipdonck" in de buurt van deze kruising zou het kanaal zijn naam geven.
Vanaf het Kanaal Gent-Oostende loopt het Schipdonkkanaal langs het centrum van Zomergem, net ten oosten van enkele zandruggen die voor iets hogere oevers zorgen, tot aan de Zomergemse wijk Stoktevijver.
Vanaf hier ligt het kanaal in de bedding van de Lieve, een veel ouder kanaaltje, tot in Moerkerke, een deelgemeente van Damme.
De laatste 20 kilometer voor de monding in zee lopen het Schipdonkkanaal en het Leopoldkanaal parallel, enkel gescheiden door een dijk.
Op dit traject kruisen de parallelle kanalen het Kanaal Brugge/Sluis (Damse Vaart) bij De Siphon, niet ver van Oostkerke.
Zij werden onderdoor de Damse Vaart geleid, zodat op deze laatste scheepvaart mogelijk was.
In 1940 werden de sifons verwoest.
De kanaalkruising vormt tegenwoordig een schilderachtig geheel, mede door de hoog opgaande bomen langs alle drie de kanalen.
Bijnaam van het kanaal: de "Stinker", wegens de vervuiling en als contrast met de "Blinker", het Leopoldkanaal waar het de laatste kilometers parallel mee loopt.
Aan de sluizen te Balgerhoeke zijn er trappen voorzien die aan kano- en kajakvaarder toelaten hun vaartuig over de sluizen heen te zetten.
Dit laat recreatieve vaart stroomafwaarts de sluis van Balgerhoeke toe.
Sinds 2008 wordt het Schipdonkkanaal niet meer door de beroepsvaart gebruikt.
In 2000 vaarden er slechts 5 schepen met een totale lading van 1459 ton door de sluis van Schipdonk het Afleidingskanaal binnen om daar hun lading te lossen.
In 1996 bedroeg het doorgevoerde tonnage nog 8000 ton.
De cijfers tonen duidelijk een neerwaartse trend, die onder meer te wijten is aan toenemende problemen met de diepgang.
De laatste gebruiker was de firma Braet uit Sint-Laureins.
Deze gebruikte een aanlegsteiger in Balgerhoeke voor het laden van erwten en het lossen van meststoffen (ongeveer 1 schip per maand).
Wegens de problemen met de diepgang werd dit transport stopgezet.
Tot ongeveer het jaar 2000 was er een redelijk intensieve activiteit op het Afleidingskanaal van de Leie, met lossingen van bouwmaterialen en granulaten.
Het watervervoer werd opgegeven toen de noodzakelijke renovatie van de overslaguitrusting te duur werd bevonden.
Op het Kanaal van Eeklo is het lossen van veevoeders in dezelfde periode gestopt, en is er naar het wegtransport overgeschakeld.
Tussen het kanaal Gent-Brugge en de sluis van Balgerhoeke is het kanaal enkel bevaarbaar voor vaartuigen uit de CEMT-klasse I.
Voorbij de sluis van Balgerhoeke is het kanaal niet bevaarbaar voor scheepvaart, wel kan je erop peddelen...
Er is anno 2020 nog steeds sprake van een aanpassing van het kanaal om duwvaart tot klasse Vb vanaf Deinze mogelijk te maken over het volledige kanaal tot in Zeebrugge.
Hiervoor dient het bestaande kanaal verbreed te worden.
Aanvullend moet de vrije doorvaarthoogte verhoogd te worden tot 9,2 meter.
Dit voorstel stuit echter op hevige protesten, niet alleen van mensen die in de buurt van het kanaal wonen, maar ook van zij die vrezen dat dit unieke landschap van de parallelle en kruisende kanalen zal worden aangetast.
In afwachting van de ultieme beslissing hierin wordt:
- ...op korte termijn de bestaande binnenvaartontsluiting verbeterd via het Kanaal Gent/Oostende en de doortocht Brugge, met de Steenbruggebrug en de Dampoortsluis als concrete speerpunten.
- ...op middellange termijn ingezet op de uitbouw van de mogelijkheden inzake de estuaire vaart
- ...op lange termijn een socio-economisch monitoringsinstrument opgezet teneinde na te gaan wanneer de noodzaak en/of opportuniteit voor de aanleg van een nieuwe klasse verbinding, bijvoorbeeld een verbreding van het Schipdonkkanaal, zich voordoet en onder welke modaliteiten dit dan zou moeten of kunnen gebeuren.
Iets stroomopwaarts te Deinze splitst het kanaal zich los van de Leie om in noordelijke richting, dwars door het centrum van Nevele, tot het Kanaal Gent-Oostende (Brugse Vaart) te lopen.
Dit kanaal is veel ouder dan het Schipdonkkanaal en omdat men het vuile water van het Schipdonkkanaal niet in het kanaal Gent-Brugge wilde hebben, werd er een keersluis en een sifon gebouwd zodat het water van het afleidingskanaal onder het andere door kon lopen.
Het "Goed van Schipdonck" in de buurt van deze kruising zou het kanaal zijn naam geven.
Vanaf het Kanaal Gent-Oostende loopt het Schipdonkkanaal langs het centrum van Zomergem, net ten oosten van enkele zandruggen die voor iets hogere oevers zorgen, tot aan de Zomergemse wijk Stoktevijver.
Vanaf hier ligt het kanaal in de bedding van de Lieve, een veel ouder kanaaltje, tot in Moerkerke, een deelgemeente van Damme.
De laatste 20 kilometer voor de monding in zee lopen het Schipdonkkanaal en het Leopoldkanaal parallel, enkel gescheiden door een dijk.
Op dit traject kruisen de parallelle kanalen het Kanaal Brugge/Sluis (Damse Vaart) bij De Siphon, niet ver van Oostkerke.
Zij werden onderdoor de Damse Vaart geleid, zodat op deze laatste scheepvaart mogelijk was.
In 1940 werden de sifons verwoest.
De kanaalkruising vormt tegenwoordig een schilderachtig geheel, mede door de hoog opgaande bomen langs alle drie de kanalen.
Bijnaam van het kanaal: de "Stinker", wegens de vervuiling en als contrast met de "Blinker", het Leopoldkanaal waar het de laatste kilometers parallel mee loopt.
Aan de sluizen te Balgerhoeke zijn er trappen voorzien die aan kano- en kajakvaarder toelaten hun vaartuig over de sluizen heen te zetten.
Dit laat recreatieve vaart stroomafwaarts de sluis van Balgerhoeke toe.
Sinds 2008 wordt het Schipdonkkanaal niet meer door de beroepsvaart gebruikt.
In 2000 vaarden er slechts 5 schepen met een totale lading van 1459 ton door de sluis van Schipdonk het Afleidingskanaal binnen om daar hun lading te lossen.
In 1996 bedroeg het doorgevoerde tonnage nog 8000 ton.
De cijfers tonen duidelijk een neerwaartse trend, die onder meer te wijten is aan toenemende problemen met de diepgang.
De laatste gebruiker was de firma Braet uit Sint-Laureins.
Deze gebruikte een aanlegsteiger in Balgerhoeke voor het laden van erwten en het lossen van meststoffen (ongeveer 1 schip per maand).
Wegens de problemen met de diepgang werd dit transport stopgezet.
Tot ongeveer het jaar 2000 was er een redelijk intensieve activiteit op het Afleidingskanaal van de Leie, met lossingen van bouwmaterialen en granulaten.
Het watervervoer werd opgegeven toen de noodzakelijke renovatie van de overslaguitrusting te duur werd bevonden.
Op het Kanaal van Eeklo is het lossen van veevoeders in dezelfde periode gestopt, en is er naar het wegtransport overgeschakeld.
Bron:
Wikipedia
Bekkencomité Brugse Polders
Vaarboek België uit 1997
Haalbaarheidsstudie Seine-Schelde West 2008
Bijzonder België.be
https://meigem.wordpress.com/waterlopen/
Commissie voor Mobiliteit en Openbare Werken, donderdag 7 november 2019
Wikipedia
Bekkencomité Brugse Polders
Vaarboek België uit 1997
Haalbaarheidsstudie Seine-Schelde West 2008
Bijzonder België.be
https://meigem.wordpress.com/waterlopen/
Commissie voor Mobiliteit en Openbare Werken, donderdag 7 november 2019
🚣 PEDDEL-INFO
Peddelafstanden:
- Deinze-Schipdonk: 14km
- Schipdonk - Balgerhoek: 13,5km
✔️ BEVAREN
Op het Schipdonkkanaal heb ik nog maar 1 keer een stuk gepeddeld.
Heb jij hier in of eerder wel al eens gevaren met kajak,kano of sup?
Mail je mij dan wat meer informatie over het peddelen op het Schipdonkkanaal?
Bedankt!
📷 FOTO'S
🎞️ OUDE FOTO'S
🅿️ PRAKTISCH
Bushalte Merendree Zomergemstraat (200686) ligt op 550 meter van het "begin" van Schipdonkkanaal nabij het kanaal Gent/Oostende.
Bushalte Eeklo Revam (202395) ligt op 800 meter van het van Schipdonkkanaal ter hoogte van Eeklo.
❗️GEVAAR - PROBLEMEN op het SCHIPDONKKANAAL ❓
- Ter hoogte van Balgerhoeke heb je een afwateringssluis die omgebouwd werd tot een afwateringsstuw. Ten zuiden ervan kan je makkelijk het water uit, omdat het water er hoog staat en de dijken niet zo hoog zijn. Maar voorbij de stuw, ten noorden ervan, staat het water veel lager en is er ook geen trap voorzien tot aan de waterlijn, dus geraak je maar moeilijk opnieuw het water op van het Schipdonkkanaal.
Iets gevaarlijks of abnormaals opgemerkt op het Schipdonkkanaal?
Gebruik de link hieronder en vul daarop in het mailtje alles met een icoontje nauwkeurig aan, om dit probleem te mailen naar de Vlaamse Waterweg...
Nog een tip, gebruik deze weblink om in je mailtje eenvoudig de exacte locatie mee te geven.
Klik op die website het juiste vakje aan, waar het probleem zich bevindt, en mail dan deze volledig nieuwe weblink via onderstaand sjabloon.
Gebruik de link hieronder en vul daarop in het mailtje alles met een icoontje nauwkeurig aan, om dit probleem te mailen naar de Vlaamse Waterweg...
Nog een tip, gebruik deze weblink om in je mailtje eenvoudig de exacte locatie mee te geven.
Klik op die website het juiste vakje aan, waar het probleem zich bevindt, en mail dan deze volledig nieuwe weblink via onderstaand sjabloon.
Binnen deze organisatie worden deze meldingen steeds onderzocht en indien mogelijk verholpen of ter plaatse gesignaleerd zodat alle gebruikers de waterweg veilig kunnen gebruiken.
BEDANKT! 💐
BEDANKT! 💐
👨💻 LINKS
Toon/verberg alle 360° graden foto's ...
Lees de disclaimer!
Contacteer me alsjeblieft als je mijn foto's wenst te gebruiken. Please contact me for using my pictures. |